Słów kilka o naczyniach ceramicznych

Ceramika to produkty z gliny (choć nie tylko) i innych składników mineralnych, które po uformowaniu poddawane są obróbce cieplnej. W piecach do wypalania ceramiki osiąga się temperaturę kilkuset stopni Celsjusza (w przypadku porcelany nawet do 1300 °C). Dzięki temu czysta glina i wszelkie jej odmiany i mieszanki tracą wodę, substancje organiczne, zmienia się struktura chemiczna wyrobów. Stają się twarde, zmieniają kolor i fakturę.

Ceramika. Co to właściwie jest? 

Wyroby z gliny są znane od tysiącleci. Dzięki wypaleniu niektóre, przedmioty zrobione z tego surowca, możemy podziwiać do dzisiaj w muzeach. Słowo ceramika pochodzi z greki. Keramos oznacza ziemię, glinę i niesie ze sobą istotę wyrobów z ceramiki, jej pochodzenie i przeznaczenie.

Do ceramiki zaliczamy:

• porcelanę
• kamionkę
• fajans
• porcelit
• ceramikę garncarską

Wymienione rodzaje ceramiki, mają różne właściwości i przeznaczenie. Należy też wspomnieć, że ceramika wykorzystywana jest w przemyśle jako doskonały izolator, tworzywo łatwe do utrzymania w czystości. 

Od królewskich komnat, do szpitalnych sal

Dzięki swoim właściwościom, wyroby ceramiczne zawsze były obecne w bogatych domach, pałacach i zamkach. Po drugiej stronie tańsze rodzaje ceramiki używano w domach mieszczan i chłopów. W instytucjach publicznych takich jak szpitale, więzienia, koszary.

Porcelana. Najszlachetniejsza odmiana ceramiki. Wyrabiana z glinki kaolinowej, kwarcu i skalenia. Wypalana w bardzo wysokiej temperaturze daje wyroby lekkie, twarde i wytrzymałe. Przez lata obraz śnieżno białej porcelany dominował w domach i lokalach gastronomicznych. Obecnie świat barw dostępny jest także dla wyrobów porcelanowych. Ręcznie zdobione kolorowe talerze, miski, kubki uprzyjemnią niejedno przyjęcie, czy spotkanie na szczycie. Porcelana, nawet nieszkliwiona, nie przepuszcza wody, w przeciwieństwie do swoich naśladowców. 

Kamionka. W przeciwieństwie do porcelany kamionka jest ciężka, ale bardzo twarda i wytrzymała. Wyroby kamionkowe wypala się z gliny z dodatkiem szamotu (pomieszane fragmenty ceramiki z gliny) i kwarcu (w postaci piasku). Na powierzchnię naczynia nakłada się warstwę soli, lub innych minerałów. Pozwala to w trakcie wypalania uzyskać trwałą, nieprzepuszczalną powłokę. Dzięki tej swoistej emalii naczynia kamionkowe są idealne do przechowywania płynów i są kwasoodporne. Naczynia kamionkowe to nie tylko kubki, wazy czy talerze (długo trzymają ciepło potrawy). To także wspaniałe naczynia do kiszonek i przechowywania żywności. Można pokusić się o stwierdzenie, że wśród naczyń ceramicznych kamionka jest tym, czym w naczyniach metalowych żeliwo.

Fajans. O ile porcelana wykonana jest z najwyższej jakości glinki kaolinowej, tak fajans wytwarzany jest z gorszej jakości kaolinu. Dlatego niebarwiony fajans ma najczęściej kolor kremowy. Naczynia z fajansu pokrywane są dodatkowo nieprzezroczystym szkliwem, które ma za zadanie nie tylko uodpornić naczynie fajansowe, ale też wyrównać przebarwienia i nierówności. Fajans jest zdecydowanie tańszy od porcelany i dlatego fajansowe naczynia wykorzystywane są w żywieniu zbiorowym. 

Porcelit. Podobnie jak fajans przypomina porcelanę, ale jest zdecydowanie cięższy, nie przepuszcza światła. Idealny do produkcji naczyń do zapiekania. Porcelit to także wyposażenie sanitariatów.

Ceramika garncarska. Choć w przypadku ceramiki garncarskiej trudno mówić o skali przemysłowej, to warto wspomnieć o tej gałęzi rzemiosła. Garnki, garnuszki, kubki, talerze, tace, figurki, ozdoby, akcesoria kuchenne i inne tradycyjne sprzęty wykonywane są właśnie przez garncarzy, którzy w przydomowych warsztatach tworzą garncarskie perełki. 

Ceramika w gastronomii

W dzisiejszej rzeczywistości ceramika chyba jednak powoli znika z kuchennej przestrzeni. Metal i tworzywa sztuczne wypychają wyroby ceramiczne. I choć porcelana, ma przed sobą długą przyszłość (w postaci serwisów obiadowych, talerzy, kubków, mis), to inne wyroby ceramiczne powoli znikają. Następuje "zmiana pokoleń". Kamionkowe formy do ciast, garnki, słoje, dzbanki niegdyś popularne, dzisiaj są zmieniane na lżejsze, łatwiejsze w utrzymaniu sprzęty z metalu, szkła i plastiku. Trzy cechy naczyń ceramicznych są kluczowe dla ich roli w codziennej pracy w kuchni. To kruchość, podatność na pękanie i waga. Każdy restaurator pomyśli, zanim wyposaży swój lokal w naczynia ceramiczne, ponieważ mogą one być źródłem potencjalnych wypadków. 

Ceramika najwyższej jakości będzie zawsze cieszyła oko i podbijała doznania smakowe. Te z półki niższej, praktyczne i przydatne znajdą miejsce w każdym zestawie wyposażenia lokalu.