Porcelana od klasyki do czasów współczesnych

Udokumentowana historia porcelany rozpoczyna się w VII wieku w Chinach. Początkowo wyrabiano z niej ozdoby i naczynia użytkowe. Jednak z rosnącą popularnością herbaty, zaczęto produkować filiżanki i naczynia, które przeznaczone były do ceremoniału parzenia herbacianego naparu. Do Europy pierwsze porcelanowe naczynia przywiózł prawdopodobnie Marco Polo. Od tego czasu chińska porcelana zyskała uznanie na dworach królewskich i książęcych. Stała się synonimem bogactwa i prestiżu.

Porcelana w Europie

Powrót Marco Polo do Europy zapoczątkował modę na chińskie wyroby, w tym na porcelanę. Z biegiem lat, naczynia zdobione przez chińskich rzemieślników nie zmieniały się, a odbiorcy pragnęli własnych zdobień i wzorów bliższych europejskiemu sercu. Zaczęto więc poszukiwać sposobu, aby rozpocząć produkcję porcelany w Europie. Niestety, receptura była pilnie strzeżona przez chińskich wytwórców. Czas płynął i dopiero w XVIII wieku udało się uzyskać pierwszą porcelanę w Europie, a konkretnie na dworze elektora saskiego i króla Polski Augusta II Mocnego. Rok 1709 stał się początkiem wyprodukowania pierwszej porcelany w Europie. Druga znacząca data to rok 1745, kiedy to w Wielkiej Brytanii opracowano proces produkcji tzw. porcelany kostnej.

Porcelana w Polsce

Z uwagi na bliskość Saksonii stosunkowo szybko na terenach Rzeczypospolitej pojawiły się pierwsze zakłady produkujące porcelanę. Wiąże się to z tym, że w 1771 roku, technologia produkcji porcelany została udostępniona publicznie. Manufaktury zaczęły powstawać w całej Europie. W Rzeczypospolitej pierwszy powstał w 1783 w Korcu (dzisiejsza Ukraina), a w 1790 w Ćmielowie. Zakład ten początkowo produkował wyroby z fajansu, a od roku 1838 asortyment ćmielowskich zakładów powiększył się o produkty porcelanowe. 

Obecnie liderami w branży są cztery zakłady będące w grupie kapitałowej Polska Porcelana. Lubiana S.A., Ćmielów, Ćmielów Design Studio i Chodzież S.A. tworzą największą grupę firm produkujących porcelanę w Europie. Dzięki bogatemu portfolio i możliwościom produkcyjnym, wspaniałemu wzornictwu wyroby Polskiej Porcelany trafiają nie tylko do domów, ale także do prestiżowych hoteli, a nawet na królewskie dwory. Każda z fabryk specjalizuje się w innych rejonach produkcji.

• Lubiana S.A. to przede wszystkim wspaniałej jakości wyroby dla hoteli, sektora HoReCa i gastronomii, oczywiście w ofercie znajdziemy także porcelanę przeznaczoną do domu.
• Ćmielów specjalizuje się w odtwarzaniu starych wzorów sięgających początków firmy, produkuje jako jedyny zakład w Europie tzw. różową porcelanę oraz porcelanę szmaragdową produkowaną z dodatkiem tych szlachetnych kamieni (kamienie są mielone).
• Ćmielów Design Studio to pracownia wzornicza, mająca na celu opracowywanie nowoczesnych wzorów, kreowaniu nowych trendów i uświadamianiu roli projektantów we współczesnym przemyśle, pełni także rolę edukacyjną i artystyczną.
• Chodzież S.A. to firma z długą historią, jej korzenie sięgają 1852 roku. Od tego czasu jej wyroby stały się nieodłącznym elementem polskiego domu. Tradycyjne wzory zawsze modne są w ofercie zakładów bardzo popularne.

To liderzy rynku, choć oczywiście w Polsce jest wiele innych wytwórni, manufaktur czy zakładów produkujących porcelanę. Wszystkie firmy starają się tworzyć przedmioty najwyższej jakości, poszukując najlepszych wzorów i zdobień. Niektóre serie są wręcz unikatowe, projektowane przez artystów z najwyższej półki.

Droga porcelana?

Piękne serwisy obiadowe, autorskie wzornictwo czy szlachetne zdobienia to czynniki zdecydowanie wpływające na cenę porcelanowych wyrobów. Porcelana jest ciągle modna w kuchni, ale też jest pożądana przez kolekcjonerów. Ceny oryginalnych naczyń, czy zestawów sprzed wieków, czasami potrafią podwyższyć ciśnienie. Pojedyncze talerze czy figurki z XVIII, czy XIX wieku mogą osiągać cenę 3-4 tysięcy złotych i więcej. W Polsce na rynku antyków najwięcej jest porcelany niemieckiej. Chcąc rozpocząć przygodę z kolekcjonowaniem porcelany, powinniśmy poznać bogatą literaturę dotyczącą sygnatur, kolorystyki oryginalnych wyrobów. Dzięki katalogom i książkom oraz konsultacjom z antykwariuszami przed zakupem możemy ustrzec się kupna rzeczy bezwartościowej.

Choć porcelana była niegdyś symbolem zamożności i statusu społecznego, dzisiaj może nieco zapomniana, warta jest uwagi. Nie bójmy się używać porcelanowych naczyń, bo napoje czy dania podawane na porcelanowych zastawach smakują i wyglądają lepiej. Może to kwestia sentymentu, tęsknoty za czymś lepszym, ale czemu nie podarować sobie odrobiny luksusu, choćby w postaci porcelanowego kubka z kawą?